سفته يكي از اسنادي است كه حتما بايد در نوشتن آن دقت بسياري داشته باشيد
سفته، نكات و ويژگي هاي مختلفي دارد كه مي تواند بسيار كاربردي باشد
كار زماني خراب‌تر مي‌شود كه آدم بدجنس فيلم تصميم مي‌گيرد سفته‌ها را اجرا بگذارد. گاهي تمام كشش فيلم در همين اجرا گذاشتن يا نگذاشتن سفته‌ها خلاصه مي‌شود. تصوري كه در مورد اين وسيله تعهد پول، در ذهن خيلي از ما شكل گرفته در همين حد است،تا جايي كه حتي از صدور سفته مي‌ترسيم يا تصور مي‌كنيم نقطه‌ضعف بزرگي است كه ممكن است بعدها عليه خودمان، از آن استفاده شود اما سفته بر خلاف اين تصور مطلق، نكات و ويژگي‌هاي مختلفي دارد كه مي‌تواند بسيار كاربردي باشد. با اينكه در حال حاضر براي تعهد پرداخت مبلغي در زمان آينده همه از چك استفاده مي‌كنند و آن را ترجيح مي‌دهند اما سفته در مقابل چك خطر كمتري براي صادركننده آن دارد. شايد به همين دليل هم كم‌كم از معاملات كنار رفته؛ چرا كه خطر كمتر براي صادركننده سفته، يعني پايين‌تر آمدن احتمال وصول مبلغ.
كي داده؟ كي گرفته؟
پر كردن سفته
براي اينكه بشود نام يك سند را سفته گذاشت، بايد مشخصات ظاهري آن رعايت شود، در غير اين صورت، سفته‌اي كه امضا مي‌كنيد مشمول مقررات سفته نميشود. اول اينكه مبلغ سفته بايد به صورت تمام حروف روي آن نوشته شده باشد. مبلغي كه در سفته تعهد مي‌كنيد نبايد از مبلغ اسمي آن بيشتر باشد، در واقع مبلغ اسمي سفته، سقفي است براي تعهد در آن سند؛ مثلا براي تعهدكردن ۲۷۰ميليون ريال بايد سفته ۳۰۰ميليوني بخريد. دوم اينكه گيرنده وجه مشخص باشد البته حتما لازم نيست نام شخص خاصي روي سفته نوشته شود. سفته مي‌تواند در وجه حامل باشد يا به شخص ديگري حواله شود؛ عبارت «حواله‌كرد» در سفته براي همين است. سومين ويژگي‌اي كه در نوشتن سفته بايد به آن توجه كنيد اين است كه تاريخ پرداخت آن مشخص باشد. اگر تاريخ در سفته نوشته نشود، سفته مشخصات ظاهري خود را از دست مي‌دهد و ديگر يك سند تجاري نخواهد بود. بلكه فقط يك سند عادي است كه طبق قانون مدني مي‌توان نسبت به وصول مبلغ آن اقدام كرد. در ضمن تاريخ نداشتن سفته مي‌تواند دليلي بر عندالمطالبه‌بودن آن باشد؛ يعني موقع پركردن سفته تاريخ براي دو‌طرف اهميتي نداشته بلكه مبلغ تعهد شده مهم بوده است.
تغيير در سفته
براي اينكه وضعيت سفته را تغيير دهيد، مي‌توانيد آن را پشت‌نويسي يا ظهرنويسي كنيد. مثلا عبارت «حواله‌كرد» روي سفته براي انتقال سند به فرد ديگري است اما اگر اين عبارت را خط بزنيد به اين معني است كه حق انتقال سفته را از دارنده سلب كرده‌ايد و اگر مجبور به انتقال شويد بايد سفته را ظهرنويسي كنيد و بنويسيد كه اين سند به فلاني منتقل شد و پاي نوشته‌تان را هم امضا كنيد. همچنين مي‌توانيد براي دريافت وجه سفته به ديگري وكالت دهيد كه اين را هم بايد پشت سفته بنويسيد و امضا كنيد، چون اصولا ظهرنويسي براي انتقال است، اگر براي وكالت در وصول باشد، بايد عبارت «براي وكالت» تصريح شود و به امضاي دارنده برسد. كسي كه با ظهرنويسي در وصول سفته وكالت پيدا مي‌كند، درست مانند دارنده سفته حق اقامه دعوي را نيز براي وصول آن خواهد داشت.
حق بازداشت در صورت عدم پرداخت
براي اينكه بتوانيد از مسئوليت تضامني ظهرنويس‌ها براي وصول طلب خود استفاده كنيد، بايد تا قبل از اينكه يك سال از تاريخ واخواست بگذرد، دادخواستي عليه آنها به دادگاه تقديم كنيد. اگر اين كار را انجام ندهيد، بعد از يك‌سال دعوي شما عليه ظهرنويس‌ها پذيرفته نميشود اما اگر دادخواست بدهيد، اين حق را خواهيد داشت كه از دادگاه تقاضاي تأمين كنيد؛ به اين معني است كه قبل از رسيدگي و صدور حكم، مالي را از اموال طرف دعوي كه معادل مبلغ طلب شماست، به دادگاه معرفي كنيد تا براي اطمينان از وصول طلب، به نفع شما توقيف شود.
اينطوري بعد از صدور حكم، حتي در صورتي كه ضامن طلب شما را نپذيرد، باز هم وصول طلب شما از مال توقيف شده، امكان دارد. در اين صورت خيلي آسان‌تر و مطمئن‌تر به پولتان مي‌رسيد اما اگر اموالي از محكوم پيدا نشود، به استناد ماده۲ قانون نحوه اجراي محكوميت‌هاي مالي، مي‌توانيد تقاضاي بازداشت شخص محكوم را كنيد. نكته: تمام ويژگي‌ها و وظايفي كه در قانون تجارت براي سفته گفته شده است، در عرف امروز با استفاده از چك خيلي ساده‌تر و مطمئن‌تر اجرا مي‌شود. بنابراين بهترين و مهم‌ترين كاربردي كه امروز براي سفته باقي مانده، استفاده از آن براي ضمانت است؛ يا ضمانت حسن انجام كار يا ضمانت پرداخت اقساط وام و مانند اينها. در اين صورت سفته تبديل به امانتي مي‌شود كه شما در اختيار كارفرما يا طلبكار خود گذاشته‌ايد تا در صورت تخلف از شرط از آن استفاده كند.
حواستان را جمع كنيد كه اگر مي‌خواهيد سفته را به عنوان ضمانت و يا هر عنوان ديگر غيري تعهد مبلغي پول به شخصي بدهيد، حتما در يك دفتر اسناد رسمي، از او رسيد بگيريد كه اين سفته را براي چه منظور به نام او صادر مي‌كنيد. تاكيد روي دفتر اسناد رسمي به اين دليل است كه سند شما رسميت بيابد و اعتبار آن بالا برود، چون سند عادي در دادگاه اعتبار چنداني ندارد.
اگر سفته وصول نشود
ممكن است مبلغ تعهد شده در سفته، با رسيدن موعد مقرر پرداخت نشود. در اين صورت اگر دارنده سفته هستيد، بايد تا ۱۰روز بعد از تاريخ سررسيد، سفته را واخواست كنيد. براي اين كار بايد واخواست‌نامه‌اي تنظيم و به دادگاه رسيدگي‌كننده به امور حقوقي تقديم كنيد. واخواست‌نامه چاپي را مي‌توان از دادگاه و يا حتي از بانك‌ها تهيه كرد.
در تنظيم واخواست‌نامه بايد يك رونوشت كامل از موارد امضا شده در سفته، بنويسيد و با استفاده از كاربن آن را در ۳نسخه مشابه تنظيم كنيد. بعد از تهيه و چسباندن تمبر به واخواست خود، دادگاه دستور مي‌دهد كه اين برگه توسط مامور اجرا به صادركننده سفته ابلاغ شود. يادتان باشد كه در مورد وصول مبلغ سفته، هيچ نوشته‌‌اي از نظر اعتبار و قدرت اجرايي، جايگزين واخواست‌نامه نميشود.
مسئوليت ظهرنويسان
سفته ممكن است با ظهرنويسي‌هاي متعدد به اشخاص متعددي منتقل شود. در اين حالت صادركننده سفته يعني كسي كه آن را امضا مي‌كند و تمام ظهرنويس‌ها همگي در مقابل دارنده آن «مسئوليت تضامني» دارند. مسئوليت تضامني به اين معني است كه تمام اين افراد مسئول پرداخت تمام مبلغ سفته هستند؛ يعني اگر دارنده سفته هستيد مي‌توانيد به هر كدام از امضاكنندگان كه دسترسي راحت‌تري به او داريد مراجعه كنيد و كل مبلغ سفته را از او بخواهيد. البته اين كار براي هر كدام از امضاكنندگان اين حق را به وجود مي‌آورد كه براي پس گرفتن مبلغي كه به دارنده پرداخت كرده، به امضاكننده قبل از خود رجوع كند؛ يعني براي هر يك از ظهرنويس‌ها حق مطالبه وجه نسبت به ظهرنويس‌هاي قبل از خود و در نهايت نسبت به شخص صادركننده وجود دارد.
انتقال سفته
دارنده سفته، يعني كسي كه اين سند به نام او صادر شده است، مي‌تواند آن را به شخص ديگري انتقال دهد. براي اين كار بايد سفته را به نام نفر سومي ظهرنويسي كنيد. در اين صورت، تمام حقوق و مزاياي مربوط به سفته، به دارنده جديد منتقل مي‌شود. انتقال سفته با امضاي دارنده آن انجام مي‌شود. كسي كه سفته به نام او امضا شده يا كسي كه سفته با ظهرنويسي به او منتقل شده، دارنده سفته محسوب مي‌شود. دارنده مي‌تواند براي وصول وجه تعهد شده در سفته، به ديگري وكالت دهد. براي اين منظور بايد دارنده با نوشتن عبارت «وكالت براي وصول» سفته را پشت‌نويسي و امضا كند.
ضمانت سفته
اگر قرار است سفته به نام شما صادر شود يا اينكه با ظهرنويسي به شما انتقال يابد، مي‌توانيد براي اطمينان بيشتر از پرداخت وجه آن، ضامن بخواهيد. ضامن سفته هم بايد آن را ظهرنويسي و امضا كند. ضمانت سفته براي دارنده اين امتياز را دارد كه موقع وصول مبلغ مي‌تواند علاوه بر امضاكننده اصلي، به ضامن هم مراجعه كند. اين حق براي تمام امضاكنندگان بعدي سفته هم وجود خواهد داشت. در صورتي كه براي وصول مبلغ به ضامن مراجعه شود و او مبلغ را بپردازد، مي‌تواند براي وصول مبلغ ذكر شده به امضاكنندگان قبلي مراجعه كند.
نكته۱ : چك؛ جانشين سفته
سفته يك سند است كه فردي آن را امضا مي‌كند و طي آن پرداخت مبلغي پول را در مقابل ديگري، در زماني معين، به عهده مي‌گيرد. از اين جنبه سفته همان وظيفه عرفي چك را به عهده دارد اما به مرور زمان در معاملات چك جاي هر سند ديگري را گرفت؛ چراكه براي تعهد پرداخت پول در آينده نياز به وجود ضمانتي براي اجراي تعهد است و چك به دليل اينكه جنبه كيفري دارد اين ضمانت را خود به خود و طبق قانون همراه دارد. جنبه كيفري يعني صدور چك بلامحل به خودي خود جرم است، بدون اينكه جنبه مسئوليت مدني و بدهكاري به غير را در نظر بگيريم. تفاوت ديگري كه چك با سفته دارد اين است كه براي داشتن چك نياز به مقدماتي است؛ شما بايد در بانك حساب جاري داشته باشيد تا بتوانيد به نام خود چك صادر كنيد. براي باز كردن حساب جاري هم نياز است به بانك ثابت كنيد كه منبع مالي مستمر داريد و مي‌توانيد پول‌هاي تعهد شده را از آن منبع تامين كنيد. در صورتي كه سفته را مي‌توانيد خيلي راحت و با پرداخت مبلغ معيني بخريد.
نكته ۲ : از كجا سفته بخرم؟
سفته را مي‌شود از هر جايي تهيه كرد، از دستفروش‌هاي توي بازار گرفته تا بعضي از دكه‌هاي روزنامه فروشي اما مطمئن‌ترين محل براي تهيه اين سند، شعبه‌هاي بانك ملي است. اگر سفته را از جاي نامعتبر بخريد ممكن است مبلغي بيشتر از آنچه مصوب است از شما بگيرند. حتي ممكن است در مقابل مبلغ بيشتر به شما يكسري سفته جعلي بدهند كه دردسرهاي زيادي بعدها براي شما داشته باشد. بهاي مصوب براي سفته عبارت است از ۳هزارم مبلغ اسمي سند؛ يعني آنچه روي سند چاپ شده است؛ مثلا براي سفته يك ميليون ريالي، سه هزار ريال بايد پول بدهيد.
سوال كاربر
سلام برادرم قصد خريد امتياز وام را دارد طرف مقابل به آن گفته بايد سفته بدهد براي ضمانت. حالا اين سفته چطور بايد نوشته شود كه آينده طرف مقابل نتواند از آن سوء استفاده كند؟ متشكر از پاسخگويي شما.
پاسخ كارشناسان
بهتر است سفته تاريخ نداشته و در روي سفته عبارت بابت ضمانت و حسن انجار كار را قيد نموده و كپي از سفته تهيه كرده و به امضاء مدير شركت ( كارفرما ) برسانيد.
همچنين در قرارداد هم ذكر شود كه سفته فوق الذكر بابت ضمانت و حسن انجام كار به شركت داده شده است. در اين صورت چنانچه كارفرما بعد از اتمام مدت قرارداد سفته را مسترد نكرد و نسبت به وصول وجه آن اقدام نمود با اثبات اينكه شما حسن انجام كار داشته ايد از وصول سفته جلوگيري مي شود.
گردآوري: بخش اسرارخانه داري بيتوته
منابع : aftabir.com
mizanonline.ir